Perpustakaan Kongres Amerika Syarikat (Bahasa Inggeris: Library of Congress) merupakan perpustakaan penyelidikan yang berkhidmat untuk Kongres Amerika Syarikat dan merupakan perpustakaan negara untuk Amerika Syarikat. Ia merupakan institusi budaya persekutuan tertua di Amerika Syarikat. Perpustakaan ini ditempatkan di tiga bangunan di Capitol Hill di Washington, D.C.; selain menguruskan Kampus Packard di Culpeper, Virginia, yang menempatkan Pusat Pemuliharan Pandang-Dengar Kebangsaan.
Perpustakaan Kongres ini merupakan perpustakaan terbesar di dunia. . Koleksinya adalah universal, tidak terhad kepada subjek, format, mahupun sempadan negara, serta termasuk bahan-bahan penyelidikan dari seluruh dunia dan dalam lebih dari 450 bahasa. Dua pertiga daripada buku-buku yang diperoleh setiap tahun adalah dalam bahasa selain bahasa Inggeris.
Perpustakaan Kongres berpindah ke Washington pada tahun 1800 selepas sebelas tahun berada di New York (Bandar Raya New York) dan Philadelphia. John J. Beckley, merupakan Pustakawan Kongres pertama dan dibayar sebanyak $ dua setiap hari.
Perpustakaan Kongresional kecil terletak di Kapitol Amerika Syarikat sekitar abad ke-19 sehingga awal 1890-an. Kebanyakan koleksi asal telah dimusnahkan oleh British pada tahun 1814, ketika Perang 1812. Untuk membina semula koleksi mereka, perpustakaan telah membeli koleksi peribadi bekas Presiden Amerika Syarikat, Thomas Jefferson sebanyak 6,487 buah buku. Namun, pada tahun 1851, kebakaran telah berlaku dan memusnahkan sejumlah besar koleksinya, termasuk buku-buku Jefferson. Selepas Perang Saudara Amerika, Perpustakaan Kongres berkembang pesat dalam membina saiz dan kepentingannya, yang mencetuskan kempen membeli salinan penggantu untuk koleksi-koleksi yang telah musnah dari sumber, koleksi dan perpustakaan lain.
Perpustakaan menerima hak pemindahan semua koleksi yang mempunyai hak cipta dengan menyimpan dua buah salinan bagi setiap buku, peta, ilustrasi dan diagram yang dicetak di Amerika Syarikat. Merka turut mula membina koleksi British dan karya-karya dari Eropah serta karya-karya yang diterbitkan di negara-negara berbahasa Inggeris.
Walaupun Perpustakaan Kongres dibuka untuk orang ramai, namun hanya pegawai kerajaan yang berpangkat tinggi sahaja dibenarkan untuk meminjam buku-buku dan bahan-bahan dalam Perpustakaan Kongres (kecuali peminjaman melalui Pinjaman Antara Perpustakaan, yang dibenarkan untuk orang awam).
James Madison telah mencetuskan idea untuk membina perpustakaan kongresional dengan mencadangkannya pada tahun 1783. . Perpustakaan Kongres telah dibina pada 24 April 1800, apabila Presiden John Adams menandatangani akta Kongres untuk memindahkan pusat pemerintahan dari Philadelphia ke Washington. Turut disebut dalam akta tersebut adalah peruntukan $5,000 “untuk pembelian buku-buku yang diperlukan untuk kegunaan Kongres..., dan membina tempat yang sesuai untuk menyimpannya...” Buku-buku telah dipesan dari London, dan koleksi terdiri daripada 740 buah buku dan 3 buah peta telah disimpan di Kapitol yang baru.
Sebagai Presiden, Thomas Jefferson memainkan peranan yang penting dalam membina struktur Library Kongres. Pada 26 Januari 1802, beliau telah menandatangani satu rang undang-undang yang membolehkan Presiden untuk melantik “pegawas” Perpustakaan Kongres (Pustakawan Perpustakaan Kongres) dan penubuhan Jawatankuasa Bersama Perpustakaan untuk mengawal selia dan menyelia Perpustakaan. Undang-undang baru juga membenarkan Presiden dan Naib Presiden untuk meminjam buku. .
Ketika Perang 1812, pihak British telah melakukan pembakaran di Washington termasuk Kapitol pada Ogos 1814 yang turut memusnahkan Perpustakaan Kongres serta koleksinya. Satu-satunya bahan yang terselamat adalah buku akaun penerimaan dan perbelanjaan kerajaan bagi tahun 1810. Ia telah diambil oleh Komander British sebagai cenderahati dan kemudiannya telah dipulangkan kepada kerajaan Amerika Syarikat pada tahun 1940.
Dalam masa sebulan, bekas Presiden, Jefferson menawarkan untuk menjual koleksi peribadinya sebagai ganti. Pada Januari 1815, Kongres menerima tawaran Jefferson dengan membayar $23,650 bagi membeli sebanyak 6,487 buah buku. Walau bagaimanapun, terdapat ahli Dewan Perwakilan yang menentang pembelian tersebut, termasuk Daniel Webster, anggota Dewan Perwakilan dari New Hampshire yang mahu memulangkan “semua buku yang atheistikal, tidak beragama dan tidak bermoral.” Jefferson telah meluangkan masa selama 50 tahun untuk mengumpul pelbagai buku dalam pelbagai bahasa dan dalam pelbagai subjek, termasuk falsafah, sains, kesusasteraan, seni bina, perundangan, agama dan matematik. Beliau turut mengumpul buku-buku yang biasa dilihat di perpustakaan perundangan, seperti buku masakan. Walau bagaimanapun, beliau percaya kesemua subjek mempunyai tempat di Perpustakaan Kongres. Koleksi-koleksi Jefferson ini telah diklasifikasikan mengikut skim oleh Francis Bacon. Ia mengkelaskan buku-buku tersebut kepada Memori, Punca, dan Imiginasi, yang dipecahkan kepada 44 subdivisi yang lain. Perpustakaan Kongress mengikut pengelasan Francis Bacon sehingga akhir abad ke-19, apabila Pustakawan Herbert Putnam memulakan Pengelasan Perpustakaan Kongress (Bahasa Inggeris: Library of Congress Classification) yang kini digunapakai ke atas lebih 138 juta koleksi.
Pada tahun 1851, kebakaran telah memusnahkan dua pertiga koleksi Jefferson, dengan hanya 2,000 buah buku berjaya diselamatkan.
Ketika 1950-an, pustakawan Institusi Smithsonian, Charles Coffin Jewett cuba menjadikan organisasi tersebut sebagai perpustakaan negara buat Amerika Syarikat. Namun usaha beliau dihalang oleh setiausaha Smithsonian, Joseph Henry, yang mahukan Smithsonian fokus terhadap penyelidikan dan penerbitan saintifik serta lebih berminat melihat pembangunan Perpustakaan Kongres menjadi perpustakaan negara. Setelah Henry memecat Jewett pada Julai 1854, usaha menjadikan Smithsonian menjadi perpustakaan negara berakhir. Pada tahun 1866, Henry telah memindahkan empat puluh ribu koleksi Institusi Smithsonian kepada Perpustakaan Kongres.
24 Disember 1851, kebakaran besar telah memusnahkan 35,000 buah buku, termasuk dua per tiga koleksi Jefferson. Setahun kemudian, Kongres menyediakan peruntukan sebanyak $168,700 kepada Perpustakaan Kongres untuk menggantikan buku-buku yang telah musnah terbakar, tetapi tidak untuk membeli buku baru. Ini menandakan permulaan kepada era konservatif dalam pentadbiran Perpustakaan oleh Pustakawan John Silva Meehan dan pengerusi jawatankuasa bersama, James A. Pearce yang membataskan aktiviti Perpustakaan. Pada tahun 1857, Kongres mengalihkan aktiviti pengagihan dokumen terbitan kerajaan kepada Jabatan Dalam Negeri Amerika Syarikat dan program pertukaran buku antarabangsa kepada Jabatan Luar Negeri Amerika Syarikat. Pelantikan John G. Stephenson sebagai pustakawan Perpustakaan Kongres oleh Abraham Lincoln telah melemahkan Perpustakaan kerana Stephensen lebih fokus terhadap hal-hal luar perpustakaan seperti perkhidmatan sebagai sukarelawan dalam pertempuran Chancellorsville dan Gettysburg semasa Perang Saudara Amerika. Setelah tamat perang, Perpustakaan Kongres hanya memiliki 7 orang kakitangan dan koleksi sebanyak 80,000 buah sahaja. . Pemusatan hak cipta kepada Pejabat Paten Amerika Syarikat pada tahun 1859 telah mengakhiri peranan tiga belas tahun Perpustakaan Kongres sebagai pusat pendeposit bagi buku-buku dan risalah dengan hak cipta.
Perpustakaan Kongres kembali berkmbang ketika di bawah Pustakawan Ainsworth Rand Spofford, yang mengetuai Perpustakaan dari tahun 1865 sehingga 1897 serta ditambah dengan iklim polik yang baik. Spofford telah membina sokongan bipartisan untuk Perpustakaan Kongres menjadi perpustakaan negara dan pisat sumber perundangan, bermula dengan membina koleksi Amerikana dan kesusasteraan Amerika selain pembinaan bangunan baru untuk Perpustakaan dan mentransformasikan jawatan Pustakawan Kongres yang kuat dan bebas. Di antara tahun 1865 dan 1870, Kongres memperuntukan dana untuk pembinaan Bangunan Thomas Jefferson, dan semua aktiviti pendaftaran hak cipta dan pendepositan diletakkan di bawah kawalan Perpustakaan serta mengembalikan pengelolaan pertukaran buku antarabangsa. Perpustakaan Kongres juga menerima koleksi dari Smithsonian dan sejarahwan Peter Force untuk menguatkan koleksi saintifik dan Amerikana. Pada tahun 1876, Perpustakaan Kongres mempunyai 300,000 buah koleksi dan menyamai Perpustakaan Awam Boston sebagai perpustakaan terbesar negara. Pemindahan Perpustakaan dari bangunan Kapitol ke ibu pejabat yang baru pada tahun 1897, Perpustakaan Kongres memiliki 840,000 buah koleksi yang mana 40% daripadanya diterima menerusi pendepositan hakcipta.
Setahun sebelum Perpustakaan berpindah ke lokasi baru, Jawatankuasa Bersama Perpustakaan mengadakan sesi perbincangan untuk menilai keadaan Perpustakaan dan merancang pertumbuhan masa depan serta kebarangkalian penyusunan semula. Spofford dan enam orang pakar telah dihantar oleh Persatuan Perpustakaan Amerika, termasuk bakal Pustakawan Kongres, Herbert Putnam dan Melvil Dewey dari Perpustakaan Awam New York untuk memberi keterangan di hadapan jawatankuasa mengenai pengembangan Perpustakaan Kongres menjadi perpustakaan negara. Hasil perbincangan dan bantuan dari Senator Vermont, Justin Morrill dan Senator Indiana, Daniel Voorhees, Kongres bersetuju untuk menambah kakitangan Perpustakaan dari 42 orang kepada 108 orang dan membina unit pentadbiran baru untuk semua aspek koleksi Perpustakaan. Kongres juga memperkuatkan kuasa Pustakawan Kongres untuk mentadbir Perpustakaan dan melantik kakitangan Perpustakaan, selain memerlukan kelulusan Senat untuk pelantikan Pustakawan AS. .
Selepas pengorganisasian semula pada tahun 1897, Perpustakaan mula berkembang dan membangun dengan cepat. Meskipun hanya memegang jawatan Pustakawan Kongres selama dua tahun, namun pengganti Spofford, John Russell Young telah memperbaiki birokrasi Perpustakaan dengan menggunakan pengaruhnya sebagai bekas diplomat untuk mendapatkan lebih banyak bahan dari serata dunia, dan membangunkan program bantuan pertama Perpustakaan untuk golongan cacat penglihatan dan fizikal. Pustakawan Herbert Putnam menggantikan Young dari tahun 1899 sehingga 1939 dan selepas dua tahun Putnam mengepalai Perpustakaan Kongres, ia menjadi perpustakaan pertama di Amerika Syarikat yang mempunyai koleksi berjumlah 1 juta. Putnam memfokuskan usaha beliau untuk menjadi Perpustakaan lebih terbuka dan berguna kepada masyarakat awam perpustakaan lain. Beliau memperkenalkan perkhidmatan pinjaman antara perpustakaan, sekaligus menjadikan Perpustakaan Kongres sebagai “perpustakaan jalan terakhir”. Putnam juga memperluaskan akses Perpustakaan kepada "penyiasat saintifik dan individu yang berkelayakan" dan mula menerbitkan sumber utama untuk manfaat para sarjana
Putnam turut mempelbagaikan koleksi Perpustakaan. Pada tahun 1903, beliau memujuk Presiden Theodore Roosevelt untuk menempatkan kertas-kertas Bapa Pengasas Amerika Syarikat dari Jabatan Luar Negeri kepada Perpustakaan Kongres. Putnam turut menambah perolehan bahan asing, termasuk perolehan 4,000 naskah mengenai Indika pada tahun 1904, 18,000 naskah Rusia milik G. V. Yudin pada tahun 1906, koleksi Schatz pada tahun 1908, serta koleksi dari Perpustakaan keluarga Romanov dalam pelbagai topik pada tahun 1930-an. Perpustakaan turut membeli koleksi Ibrani, Cina dan Jepun. Pada tahun 1929, ahli Kongres dari Mississippi, Ross Collins berjaya mencadangkan pembelian koleksi Otto Vollbehr dengan jumlah $1.5 juta, termasuk satu daripada tiga salinan vellum sempurna dari Kitab Gutenberg.
Pada tahun 1914, Putnam membangunkan Perkhidmatan Rujukan Perundangan di Perpustakaan. Unit ini bertanggungjawab memberi maklumat mendalam bagi setiap pertanyaan rujukan dalam pelbagai topik yang berkaitan dengan Kongres. Pada tahun 1965, Kongres meluluskan akta membenarkan Perpustakaan Kongres menubuhkan lembaga tabung amanah untuk menerima sumbangan dan hibah, sekaligus menjadikan Perpustakaan ini sebagai penaung seni. Perpustakaan Kongres menerima sumbangan dan hibah dari individu seperti John D. Rockefeller, James B. Wilbur dan Archer M. Huntington
Walaupun rak buku telah ditambah pada tahun 1910 dan 1927, namun koleksi terus berkembang sehingga tidak mampu ditampung oleh bangunan utama Perpustakaan. Pada tahun 1928, Kongres membeli tanah berhampiran dan meluluskan pembinaan Bangunan Annex (kemudian dikenali sebagai Bangunan John Adams) pada tahun 1930. Walaupun berhadapan dengan kemelesetan ekonomi, bangunan ini berjaya disiapkan pada tahun 1938 dan dibuka kepada umum pada tahun 1939.
Apabila Putnam bersara pada tahun 1939, Presiden Franklin D. Roosevelt melantik Archibald MacLeish bagi menggantikan Putnam. Berkhidmat dari tahun 1939 sehingga 1944 ketika Perang Dunia Kedua, MacLeish menjadi Pustakawan Kongres paling menyerlah dalam sejarah Perpustakaan Kongres. MacLeish menggalakkan pustakawan lain untuk menolak totalitarianisme sebagai sebahagian daripada demokrasi. Beliau turut mendedikasikan ruang bacaan utara Bangunan Adams kepada Thomas Jeffeson, mengarahkan pelukis Ezra Winter untuk melukis empat lukisan dinding, dan membangunkan “kubu demokrasi” di ruang baca utama Bangunan Jefferson untuk dokumen penting seperti Deklarasi, Perlembagaan dan ‘’The Federalist Papers’’. Perpustakaan Kongres turut membantu dalam usaha perang, mulai dengan menyimpan Perisytiharan Kemerdekaan Amerika Syarikat dan Perlembagaan Amerika Syarikat di Fort Knox serta membantu juruterbang Tentera Udara Amerika Syarikat mendapatkan maklumat berkenaan cuaca di Himalaya. MacLeish meletak jawatan pada tahun 1944 dan Presiden Harry Truman melantik Luther H. Evans sebagai Pustakawan Kongres yang baru. Evans, yang berkhidmat sehingga 1953, telah memperkayakan perolehan, pengkatalogan dan perkhidmatan bibliografik Perpustakaan. Namun, pencapaian terbesar beliau adalah mencipta misi Perpustakaan ke seluruh dunia. Perpustakaan di bawah Evans memainkan banyak peranan dalam dunia pasca perang: misi di San Francisco dengan membantu para peserta dalam perjumpaan membangunkan Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu; di Eropah pula misi mendapatkan penerbitan Eropah untuk Perpustakaan Kongres dan perpustakaan-perpustakaan lain di Amerika Syarikat; serta misi membantu Jepun mencipta Perpustakaan Diet Kebangsaan.
L. Quincy Mumford menggantikan Evan pada tahun 1953 sehingga 1974. Bangunan ketiga Perpustakaan iaitu Bangunan Peringatan James Madison dibangunkan ketika era pentadbiran Mumford. Ketika itu juga, kerajaan sedang meningkatkan perbelanjaan untuk pendidikan sehingga membolehkan Perpustakaan membuka pusat perolehan baru di luar negara termasuk Cairo dan New Delhi. Pada tahun 1967, Perpustakaan memulakan teknik pemeliharaan buku melalui Pejabat Pemiliharaan, yang berkembang menjadi usaha penyelidikan dan pemuliharaan perpustakaan terbesar di Amerika Syarikat. Pentadbiran Mumford juga memperlihatkan debat umum terbesar dan terakhir mengenai peranan Perpustakaan Kongres sebagai perpustakaan perundangan dan perpustakaan negara. Sebuah memorundum 1962 oleh Douglas Bryant dari Perpustakaan Universiti Harvard Harvard University Library, mencadangkan pembaharuan organisasi, termasuk memperluaskan aktiviti dan perkhidmatan nasional serta beberapa perubahan organisasi yang mana akan mengubah Perpustakaan lebih ke arah peranan nasional berbanding perundangan. Bryant juga mencadangkan nama Perpustakaan Kongres ditukar, tetapi ditolak oleh Mumford sebagai “keganasan tidak terperi terhadap tradisi”. Debat diteruskan di kalangan komuniti perpustakaan sehingga Akta Penyusunan Semula Perundangan 1970 yang mengembalikan Perpustakaan Kongres sebagai perpustakaan perundangan, dengan lebih fokus dalam penyelidikan untuk Kongres dan jawatankuasa dalam Kongres serta menamakan semula Perkhidmatan Rujukan Perundangan kepada Perkhidmatan Penyelidikan Kongresional.
Setelah Mumford bersara pada tahun 1974, Gerald Ford melantik Daniel J. Boorstin sebagai Pustakawan Kongres. Cabaran pertama Boorstin adalah perpindahan ke Bangunan Madison yang baru, di mana dilakukan sekitar tahun 1980 sehingga 1982. Perpindahan ini melegakan kakitangan Perpustakaan dan membenarkan Boorstin menumpukan perhatian dalam hal selain pentadbiran seperti perolehan dan koleksi. Dengan kenaikan peruntukan dari $116 juta pada tahun 1975 kepada lebih $250 juta pada tahun 1987, Boorstin secara aktif menjalinkan hubungan dengan cendekiawan, pengarang, penerbit, ketua kebudayaan, dan komuniti perniagaan.
Presiden Ronald Reagan menamakan James H. Billington sebagai Pustakawan Kongres ke-13 pada tahun 1987 dan dipersetujui oleh Senat. Billington telah menggandakan saiz koleksi analog Perpustakaan dari 85.5 juta koleksi pada tahun 1987 kepada 160 juta koleksi pada tahun 2014. Dalam masa yang sama, beliau turut memperkenalkan program baru dan menggunakan teknologi terkini
Carla Hayden telah dilantik menjadi Pustakawan Kongres ke-14 pada 14 September 2016 selepas persaraan Billington. Hayden bukan sahaja menjadi wanita pertama menjawat jawatan tersebut, malah beliau juga merupakan masyarakat Afrika-Amerika pertama menjadi Pustakawan Kongres.
